kötü ile ilgili sözler

...Evet, onlar benim kötü bir adam olmadığıma inandıkları hâlde mutlak kötü bir tarafımı, kendilerince kötü
sayılabilecek bir tarafımı bulmaya uğraşırlarken; ben onların insanlıktan uzaklaşmış, hayvanlıktan, vahşilikten bile daha ürkütücü bir hâl almış olan hareketlerinde, yüzlerinde, sözlerinde,
şu her şeyi iyi ve güzel bir uyuma götürmeğe

çalışan doğanın bir eserini, bir izini arardım.Onlara hiçbir zaman kızamıyor, onlardan nefret etmiyor, sadece zavallılıklarına, daha doğrusu insanlığın bu kadar tiksinecek hâle gelmesine acıyordum.

İnsanların hepsi bir değildir. Ben kendim iyi insan olmayı isterim, fakat kötü
olanlara da hayretle bakmam. Hatta kızmam bile, ancak kötülükleri bana taalluk ederse kendimi müdafaa ederim. Şunu esas olarak kabul etmeliyiz ki insanların hemen ekserisi yalnız kendilerini düşünürler. Dünyadaki bütün felaketlerin, uygunsuzlukların, bayağılıkların sebebi işte bu her

şeyden evvel kendini düşünmek illetidir. Ilk bakışta insana bir kurnazlık ve akıllılık gibi görünen bu hal hakikatte aptallıktır. Çünkü dünyada bir insanın başka bir insanın yardım ve alakasına muhtaç olmadan yaşaması mümkün olamayacağına, hatta en kötü hayvanlarda bile birbirlerine yardım hissi mevcut bulunduğuna göre, sadece kendini düşünmek ve

başkalarının da böyle yapmasını istemek kendi kendisinin kuyusunu kazmaktır. Insan başkalarına yardım ettiği, başkalarını sevdiği kadar yükselir. Dünyada hayatın bir tek manası varsa o da sevmektir. Hatta mukabele edilmesini bile beklemeden sadece sevmek. Başka bir insanı bahtiyar eder bilmek, kendini bahtiyar edebilmekten daha güç fakat daha insancadır. Bugün böyle

düşünenlere saf, hatta enayi derler. Fakat ne derlerse desinler, biz kalbimizin ve kafamızın doğru bulduğu şeyleri etrafın ne dediğine bakmadan yapmalıyız.