Hüseyin Can sözleri

Modem revizyonist önderlikli Sovyetler Birliği'nin dağılışının res
men ilan edilişinden sonra, bir dönem kendilerini "ML" olarak
adiandırma hususunda "hassas" davranan kimileri da bu ricat yıltlarında komünizme karşı en yoğun saldın seferberliğinin yaşandığı bir anda "eleştiri" oklarını Lenin-Stalin dönemi sosyalist Sovyetler Birliği'ne yöneltınede

gecikmediler. "Çoğulcu proleter devlet" türün den bir hilkat garabetini savunmaya karar verdikleri andan itibaren, özellikle 1 920'lerin başından başlamak üzere proletarya diktatörlüğü devletinin kültür alanındaki bakış açısını ve uygulamalarını küçük düşürmeye, burun kıvınnaya· varacak ölçüde reddetmeye koyuldular. Yaşanan sosyalizm deneyinden dersler

çıkarma adına modem revizy onist bir dizi görüşü yeniden dillendiren ve "Bu sonun başlangıcını SSCB'nin kuruluş döneminden almak gerekir" kanaatine vararak Leninizmin teori ve pratiği hakkında kuşku yayma rolüne soyunanlar, söz Stalin dönemine gelince hepten rotayı şaşırarak "yabancılaşma, halktan kopma, bürokratlaşma" tespitlerinde buluşmada hiçte gecikmediler.

Sovyetler Birliği'nde Kürt dilini geliştirme ve Kürt dili, tarihi vs.
konularda araştırma gayretleri de göze çarpar. Hiçbir ülke Kürt halkı üzerinde çalışmalar yapan böylesine çok sayıda dilbi limci, folklorist, müzikbilimci, sosyolog, tarihçi . . . gibi bilim adarnma sahip olacak kadar şanslı olmadı. Bu bilim adamlarının çoğu Kürt kökenlidir." (Stockholm Kürt

Konferans???? Doz Yayınları, sayfa 1 1 5- 1 1 6)

Parti, I 924
yılının şubat ayında Ereb şemo'yu Kürtler içinde faaliyet yürütmek üzere Ermenistan'a gönderir. Kendisinden aktaralım:
"Ermenistan Komünist Partisi beni azınlık milliyeti örgütlemekle
görevlendirdi. O gün, hayatıının yeni bir sayfası açılmış oluyordu. Kürt beylerinin kan emicilerine, ağalarına, taşnaklara ve beylere karşı mücadelede

yerimi aldım. Bu mücadele onların egemenliğini yıkıp yerine köylü, arnele ve fabrika sovyetleri kurma mücadelesiydi. Büyük bir heyecan içinde, dağlarını, kırlarını gördüm vatanımın." (Ereb şemo, Kürt Çoban)

Bazı bilgilere göre 1 923'1e ı 929 yılları arasında Kürtçe konuşulan okullar açılmıştı. Kitaplar, çalışma kitapları, roman ve şiir kitapları, gazete Sovyet Kürdistanı'nda basılıyordu. Gerçekten de ı 96 ı 'e kadar varlığını koruduğu için bir gazetenin varolduğu kesindir. Okullar konusuna gelince; onlar bütün Kürdistan'da yaygın değillerdi ama,başlıca Laçin

ve şuste şehirlerinde vardı . . . . Bununla birlikte 1930-31 yıl ında Kürtçe öğretim yapan okullar açma teşebbüsleri oldu. Kürdistan'daki eğitim bölümünün eski lideri lsmailov 1931 yılındaki konuşmalarında, yalnızca Laçin bölgesinde yüzden fazla okulun ve bir
tarımsal-teknik okulun açıldığını söyledi

Bolşevikler Ermenistan'da iktidarı ele geçirdikten sonra Kürt bölgelerinde 5 okul açtılar, okuma yazma bilmeyenler için özel kurslar verdiler. Birkaç yıl içinde okul sayısı l 3'e çıkarıldı. Ve birçok özel eğitmenler atandı. ı 92 1 'de Kürt alfabesi oluşturuldu ve "şems" adlı eğitim kitabı okullar için çıkarıldı. Kafkas ötesi KP'Ier 1 930'lara kadar Kürtlerin

durumu ile yakından ilgilendiler. Kürtlerin uyanmasına katkıda bulunmak için bir çok toplantı yaptılar (KP'Ier), eğitim ve sağlık sorunlarını çözmek için girişimlerde bulundular." (Newroz Ateşi dergisi. Sayı 10. sayfa

Tarih alanında, etno grafıde, edebiyatta ve Kürt halkının dili alanında çalışmalar yapan araştırmacılar vardır. Otuzlu yıllarda, Kürt ulusundan bilim adamları bu alandaki (Kürdoloji alanı kastediliyor - B N) yerlerini aldılar . 1930'1 u yıllar boyunca Kürdoloji alanında SSCB'de 60'dan fazla tez (aday ve
doktora tezi olarak) savunuldu ve 70 kadar yabancı Kürt burada

bilim sel çalışmasını yaptı."

(Stockholm Kürt Kor1.feransı 1 5- 1 7 Mart 1991, Doz
Yayınları, sayfa 73-74-77-79)

Günümüzde en fazla Kürtçe eserin Erivan'da yayınlandığını, bir Kürt gazetesinin, bir Kürt öğretmen okulunun, bir Kürt tiyatrosunun da yine bu kentte bulunduğunu söylersek abartma yapmış olmayız. Kollektifleştirilmiş Kürt köylerinde, ilkokullar, kitaplıklar, radyolar, tanm makineleri, kooperatİf birlikleri bu köylerin görünümünü derinden değiştirmektedir." (Bazi

Nikitin, Kürtler, Özgürlük Yolu yayınları, sayfa

Ermenistan cumhuriyetleri sınırları boyunca uzanan bir bölgede milliyetleri ve yönetsel otonamileri resmen tanınmış olarak yaşıyorlardı. Bu otonam ulusal Kürt bölgesinin başkenti Laçin'di ( 1 923-29) -ve Kürtler burada " Sovetskii Kürdistan" gazetesini ilk kez Kürtçe olarak bastılar. Sonra da Azerice yayınladılar. Bu gazete 1 96 1 'e kadar yayınını sürdürdü. Bununla

birlikte, Ermenistan Cumhuriyeti'nde önce Enneni alfabesini, sonra Latin ve daha sonra Kril alfabesini kullanan bir Kürtçe s ı edebiyat kampanyası başlatıldı. Bu 1939'a kadar sürdü. Erivan Kürt kültür hayatının önemli bir merkezi oldu. . . . Sovyetlerdeki Kürtçe uzmanları Leningrad ve Moskova'da eğitildi. Sovyetler Birliği'nde bir Kürt entelejansiyası doğdu.