anıtlar ile ilgili sözler

Son 150 yılda, Tatar mirasının izlerinin kültürel ve siyasi olarak silinmesine dönük politikalar, 1944’teki Sovyet sürgün tasarılarından sonra Tatar nüfusunun tarihi, kültürel ve dilsel izlerinin silinmesine dönük sistematik uygulamalarla
doruğa çıktı. Birkaç istisna dışında, evler, bağlar, bahçeler, sürgün
edilenlerin mezarları gibi, kalan tüm tarihi

binalar, anıtlar ve diğer sanat eserleri de tahrip edildi. Yazılı eserler de aynı akıbeti yaşadı: Sovyet dönemine ait olanlar dâhil, Kırım Tatar lisanında basılan tüm çalışmalar, Kırım’daki ve Sovyetler Birliği’ndeki
kütüphanelerden toplanarak imha edildi. Bahçesaray ve Canköy hariç, yüzlerce kentin, kasabanın ve köyün ismi Rus muadilleriyle değiştirildi.

1944’ten 1980’lerin sonuna dek, “Kırım Tatarı” ifadesinin kullanılması yasaktı. Tatarlar’ın arkasında bıraktığı tüm mallar müsadere edildi. 1944 yazından başlayarak, yerlerine Ruslar ve Ukraynalılar yerleştirildi.

Başlangıçta mezarların üzerine önemli anıtlar yapılmazdı, ancak onuncu yüzyılda bu moda yaygın bir hâl aldı. 966'da Muizz üd-Devle (945-967) Peygamber'in ailesinden, kabilesinden bulunanların mezarlarının üzerine anıtlar yaptırdı.

Kureyşliler ve diğerleri bunu taklit ettiler.

Sonra önemli kişiler, zenginler muhteşem türbeler yaptırdılar. X.

yüzyılda prenslerin mezarlarının üzerine yüksek, silindir biçiminde, tepesi şeker külâhı gibi olup on kilometre uzaktan görülebilen kuleler yapıldı ve gene XII. yüzyılda kubbeli, içlerinde lüks kur'anlar, halılar, kandiller vb. ile dolu salonları bulunan büyük anıtlar yapıldı. Bütün bu anıtlar bakımlarına ayrılmış yıllık vakıf gelirlere sahiptiler. Sultanların

ve Memlük emirlerin yattığı Mısır ve Hindistan'da bugün hâlâ böyle türbeler mevcuttur.