Anonim ile ilgili sözler

Gesta Francorum'da Kudüs katliamından, Haçlıların şehir halkını esir alıp onları öldürdüklerinden bahsedilir. Anonim yazar şu sözlerle olayı dile getirir:

"... Sarazenleri Süleyman Tapınağı'na kadar kovalayan ve öldüren adamlarımız şehre girdiler, burada mevzilendiler ve gün boyunca onlara karşı çarpıştılar. Öyle ki tüm tapınak onların kanlarıyla

dalgalaniyordu. En sonunda kâfirler bozguna uğratılınca adamlarımız tapınakta hem kadın hem erkek pek çok kişiyi esir aldılar, seçtiklerini öldürdüler ve seçtiklerini de canlı bıraktılar. Süleyman Tapınağı’nın çatısında her cinsten çok sayıda kâfir toplandı. Tankred ve Gaston bunlara bayraklarını verdiler. Bunun ardından adamlarımiz, at, katır gümüş, altın

ve çok sayıda eşya ile dolu evleri ele geçirerek tüm şehre akın ettiler. Ayrıca onlar kurtarıcımız İsa'nın mezarinda dua edip ibadet etmenin memnuniyetiyle ağlayarak ve sevinerek İsa'ya verdikleri yemini yerine getirdiler. Ertesi sabah, dikkatli bir şekilde tapınağın çatısına çıktılar ve kadın erkek demeden çekilmiş kılıçlarıyla Sarazenlere saldırıp onların

başlarını kestiler ve sarazenlerden bazısı kendisini tapınaktan aşağı attı."

Anonim ortaklıkların ödünç fon temin etmek amacıyla itibari değerleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine tahvil denilmektedir. Anonim ortaklıklar, ana sözleşmeleri tahvil çıkarmaya elverişli olsa bile ancak genel kurul kararı ile tahvil çıkarabilirler. Anonim ortaklıkların çıkaracakları tahvil miktarı, ödenmiş ve tahvil ihracı

esnasında mevcut olan sermaye ile sınırlandırılmıştır.

Halka açık anonim ortaklıkların ihraç edebilecekleri tahvil ve diğer borçlanma senetlerinin toplam tutarı; son mali tabloda yer alan çıkarılmış veya ödenmiş sermaye ile yedek akçelerin ve yeniden değerleme değer artış fonunun toplamından, varsa, zararların çıkarılmasından sonra kalan miktarı

aşamaz.

Tahvilin olumlu yönleri şu şekilde belirtilebilir:

Maliyeti belirli ve sınırlıdır. Ödenecek faiz yükü belirlidir. Hisse senetlerinde ise ödenecek kâr payı belirsizdir. Yatırımcı açısından risk daha düşüktür. Faiz ödemeleri vergi matrahından düşülür.

Tahvilin olumsuz yönleri ise şunlardır:

Gelir dalgalanmaları

döneminde faiz yükü de dalgalanır. Şirket gelirleri düşse de taahhüt edilen faiz ödenmek zorundadır. Hisse senetlerinde ise şirket kâr elde etmediği zaman bir ödeme söz konusu değildir. Tahvil ihracı ile aşırı borçlanma firmanın kredi notunu ve hisse senedi fiyatlarını düşürebilir. Tahvilde vade uzun olduğundan kısa vadeli borçlanmalara göre firma açısından daha

ağır hükümler içerebilir.

(...)

Üzerinde yazılı değerle satışa çıkarılan tahvile başabaş tahvil denmektedir. Nominal değerinden daha aşağı bir bedelle satışa çıkarılan tahvillere ise primli tahvil adı verilmektedir. Ülkemizde tahvillerin nominal değerin %5'i kadar düşük bedelle satışa çıkarılmasına izin verilmektedir.

Para Piyasası Araçları

Yukarıda da belirtildiği gibi para piyasası kısa vadeli fon arz ve talebini içerdiğinden finansal araçlar en çok bir yıl vadeli olmaktadır. Bu araçların fiyat dalgalanmaları fazla olmadığından riskleri de düşüktür. Önemli para piyasası araçları şunlardır:

Hazine Bonosu

Hazine bonosu genellikle 3, 6, 9 ay vadeli

olarak ihraç edilen kısa vadeli bir borçlanma aracıdır. Üzerinde faiz kuponu yoktur. Başlangıçta iskontolu olarak satıldığından fiilen bir faiz kazancı söz konusudur. Hazine bonoları ülkemizde devlet iç borçlanma senetleri içinde yer almaktadır. Devlet iç borçlanma senetleri hamiline düzenlenmekte ve ihale yolu ile satılmaktadır. Hazine bonoları devletin borcu

sayıldığından ödenmeme riski yoktur. Bu nedenle hazine bonoları repo işlemlerinde kullanıldığı gibi banka ve kamu kuruluşlarında da bir güvence olarak tutulmaktadır.

Bu araç ayrıca vergi muafiyeti açısından da yatırımcının ilgisini çekmektedir, Diğer finansal araçların vergi oranı arttıkça hazine bonolarının çekiciliği artmaktadır Ayrıca bankaların

hazine bonosu tutmaları ile kredi arzı arasında da ters orantı bulunmaktadır. Kredi talebinin zayıf olduğu dönemlerde bankaların ellerinde tuttukları hazine bonosu miktarı artmaktadır.

Mevduat Sertifikası (Türkiye'de yok)

Mevduat sertifikası, vadeli olarak bankaya yatırılan mevduatlar karşılığında mevduat sahiplerine verilen hamiline yazılı bir

belgedir. Bu belgenin en önemli özelliği devredilebilir olmasıdır. Gerektiğinde tasarruf sahibi, vade sonunu beklemeden bu belgeyi bankaya devredip mevduatını geri alabilmektedir. Böylece hem vadeli mevduatın sağladığı faiz getirisinden, hem de vadesiz mevduatın sağladığı fonların kolayca aktarılması imkânından yararlanabilmekte, üstelik bu işlemleri gizli hesap şeklinde

yerine getirebilmektedir.

Mevduat sertifikaları; ciro edilebilenler ve ciro edilemeyenler olarak ikiye ayrılmaktadır.

Finansman Bonosu

Finansman bonoları, ihraççıların borçlu sıfatıyla düzenleyip sattıkları emre ya da hamiline yazılı bir kıymetli evraktır. Anonim ortaklıkları, özelleştirme kapsamına alınanlar dahil kamu iktisadi

teşebbüsleri ve mahalli idareler tarafından ihraç edilebilmektedir. Finansman bonolarının vadesi 30 günden az ve 360 günden çok olmamak üzere 30 gün ve katları şeklinde belirlenmektedir. Bonolar, vadenin dörtte birini geçmeyecek satış süresi içinde her gün belli bir değer üzerinden satılmaktadır. Çıkarılan finansman bonoları tamamen satılmadıkça ya da satılanlar

iptal edilmedikçe yeniden finansman bonosu ihraç edilemez.

Halka açık anonim ortaklıkların ihraç edebilecekleri azami finansman bonosu tutarı, onaylanmış son yıllık bilançoda görülen ödenmiş sermaye ve yedek akçeler ile yeniden değerleme değer artış fonunun toplamından toplam zararların düşülmesinden sonra kalan miktarı geçemez. Halka açık olmayan anonim

ortaklıkların ihraç edebilecekleri azami finansman bonosu tutarı hesaplanırken yedek akçeler dikkate alınmamaktadır.

Ayrıca finansman bonolarının halka arzının aracı kuruluşlar vasıtasıyla yapılması da zorunludur. Finansman bonolarının ikincil piyasada alım satımı serbesttir. Emre yazılı finansman bonolarının tedavülü için senedin arka yüzüne ciro

yapılması ve teslimi yeterli bulunmaktadır.

Geri Satın Alım Anlaşması (REPO)

Repo, menkul kıymetlerin belirli bir vade sonunda belirli bir fiyattan geri satın alınması koşuluyla yapılan bir anlaşmadır. Bir fon sahibi, bir aracı kuruluş ile repo sözleşmesi yaptığında satın aldığı menkul kıymetleri belirli bir fiyattan ve belirli bir vade sonunda

geri satmayı taahhüt etmektedir. Geri satın alım güvencesiyle menkul kıymet satarak fon temin eden (banka) açısından işlem repo niteliğinde olurken karşı taraf (fon sahibi) açısından ise ters repo olmaktadır. Merkez bankası da para politikası aracı olarak repo yapabilmektedir. Merkez bankası açısından tanım ise “geri satım vaadiyle alım” şeklindedir. Diğer bir

deyişle merkez bankası geri satın alım taahhüdü ile fon toplayabilmektedir.

Repoda vade tarafların isteğine göre belirlenmektedir. Ülkemizde repoda vade 1 gün ile 91 gün arasındadır. Reponun ekonomiye etkileri;

— Yüksek faizle kısa süreli fon temin edilmesi,
— İkincil piyasa işlemlerinin genişlemesi,
— Kısa vadeli atıl fonların para

piyasasına aktarılması,
— Faizlere esneklik kazandırılması olarak özetlenebilir.

Repo ve ters repo işlemlerinde hazine bonoları, banka bonoları ve banka garantili bonolar, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Toplu Konut İdaresi tarafından çıkarılan borçlanma senetleri, mahalli idareler ve bunlarla ilgili idare, işletme ve kuruluşların çıkardıkları borçlanma

senetleri kullanılmaktadır.

Anonim ortaklıkların ödünç fon temin etmek amacıyla itibari değerleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine tahvil denilmektedir. Anonim ortaklıklar, ana sözleşmeleri tahvil çıkarmaya elverişli olsa bile ancak genel kurul kararı ile tahvil çıkarabilirler. Anonim ortaklıkların çıkaracakları tahvil miktarı, ödenmiş ve tahvil ihracı

esnasında mevcut olan sermaye ile sınırlandırılmıştır.

Halka açık anonim ortaklıkların ihraç edebilecekleri tahvil ve diğer borçlanma senetlerinin toplam tutarı; son mali tabloda yer alan çıkarılmış veya ödenmiş sermaye ile yedek akçelerin ve yeniden değerleme değer artış fonunun toplamından, varsa, zararların çıkarılmasından sonra kalan miktarı

aşamaz.

Tahvilin olumlu yönleri şu şekilde belirtilebilir:

Maliyeti belirli ve sınırlıdır. Ödenecek faiz yükü belirlidir. Hisse senetlerinde ise ödenecek kâr payı belirsizdir. Yatırımcı açısından risk daha düşüktür. Faiz ödemeleri vergi matrahından düşülür.

Tahvilin olumsuz yönleri ise şunlardır:

Gelir dalgalanmaları

döneminde faiz yükü de dalgalanır. Şirket gelirleri düşse de taahhüt edilen faiz ödenmek zorundadır. Hisse senetlerinde ise şirket kâr elde etmediği zaman bir ödeme söz konusu değildir. Tahvil ihracı ile aşırı borçlanma firmanın kredi notunu ve hisse senedi fiyatlarını düşürebilir. Tahvilde vade uzun olduğundan kısa vadeli borçlanmalara göre firma açısından daha

ağır hükümler içerebilir.

(...)

Üzerinde yazılı değerle satışa çıkarılan tahvile başabaş tahvil denmektedir. Nominal değerinden daha aşağı bir bedelle satışa çıkarılan tahvillere ise primli tahvil adı verilmektedir. Ülkemizde tahvillerin nominal değerin %5'i kadar düşük bedelle satışa çıkarılmasına izin verilmektedir.

Hisse senedi, anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan ve belirli ortaklık sermaye, sine katılma payını ifade eden yasal şekil şartlarına uygun düzenlenmiş kıymetli evraktır. Firmaların düşük maliyetle finansman sağlama yollarından birisi hisse senedi ihraç etmeleridir. Böylece ihraççı firmalar ileride bir fon ödeme zorunluluğunda kalmazken firmanın mülkiyetinden

belli bir kısmını devretmiş olurlar. Fon sahibi ise hisse senedi satın alarak ekonominin genel işleyişi içinde değerlendirilecek olan bir belge ile genel üretim sürecine finansör olarak katılmış olmaktadır. Her ne kadar hisse senedi ihracında birincil piyasalardaki maliyetler yüksek olsa da borçlanma maliyetinden düşüktür.

Hisse senetlerinin olumlu yönleri şu

şekilde sıralanabilir:

Hisse senedi ile finansman firmaya mali yük getirmez. Faiz ödeme yükümlülüğü yoktur. Hisse senetleri belirli bir vade ile sınırlı değildir. Hisse senedi ihracı ile öz sermayesi artan firmaların mali itibarı da artar. Hisse senetleri enflasyona karşı tahvillerden daha iyi koruyucu durumdadır. Çünkü enflasyon şirketlerin varlık değerini

yükseltir. Böylece hisse senedi talebi artar.

Hisse senetlerinin olumsuz yönleri ise şunlardır:

Hisse senedi ihraç maliyeti tahvile göre daha yüksektir. Firmaların kurumlar vergisi yükü artar. Hisse senedi yatırımı riski daha yüksektir. Hisse senedi sahipleri, şirketin iflası durumunda arta kalan alacaklıdır. Hisse senetleri sahiplerinin yönetim ve

denetim paylaşımı vardır.

Hisse senedi, sahibine her türlü ortaklık haklarından yararlarını olanağı vermektedir. Bu haklar:

Şirket kârından pay alma hakkı,
Yönetime katılma hakkı,
Oy kullanım hakkı,
Rüçhan (ön alım) hakkı,
Tasfiyeden pay alma hakkı ve
Şirket faaliyetleri hakkında bilgi edinme hakkıdır.